Burek je jelo nastalo u osmanskoj kuhinji, koje je tokom vekova postalo deo identiteta Srbije. U Smederevskoj Palanci predstavlja uobičajen deo svakodnevnog doručka.
Burek potiče iz Anatolije, a u Srbiju je stigao sa širenjem Osmanskog carstva, gde je postao jedno od najpopularnijih peciva.
Prema dostupnim istorijskim podacima, prvi oblici bureka pripremani su u 15. veku na prostoru današnje Turske. Širenjem Osmanskog carstva burek je postao rasprostranjen u mnogim krajevima Balkana, gde se zadržao do danas. U istorijskim zapisima o Nišu iz 1498. godine pominje se priprema peciva koje se smatra pretečom današnjeg bureka.
Burek pripada široj grupi jela od tankih razvijenih kora poznatoj pod nazivom börek. Osnovna receptura obuhvata tanke kore koje se pune mesom, sirom, spanaćem ili drugim sastojcima. Tradicionalno se peče u tepsiji, a u nekim oblastima oblikuje u spiralu.
Razlike u pripremi bureka prisutne su u različitim regionima. U Bosni i Hercegovini se termin burek odnosi isključivo na meso, dok se druge vrste nazivaju sirnica, zeljanica ili krompiruša. U Srbiji se naziv burek koristi za sve punjene varijante, a najrasprostranjeniji su burek sa mesom i burek sa sirom.
Jedan od simbola srpske pekarske tradicije je niški burek. Niš danas organizuje manifestaciju Buregdžijada koja promoviše kvalitet i tradiciju pripreme bureka. Postoji inicijativa pekarske industrije da se niški burek zaštiti kao proizvod sa geografskim poreklom, što bi dodatno naglasilo specifičnost recepture koja se prenosi generacijama.
Burek ima i značajnu ulogu u svakodnevnom životu. Predstavlja deo jutarnjeg rituala mnogih građana, posebno u manjim lokalnim sredinama poput Smederevske Palanke. Lokalni pekari nude različite varijante, a potražnja je najveća u jutarnjim časovima. Ovakva popularnost bureka doprinosi ekonomiji lokalnih pekara i snaži male porodične poslove.
Sa nutricionog aspekta burek je visokokalorično jelo zbog prisustva testa, ulja i punjenja, te nutricionisti preporučuju umerenost u njegovoj konzumaciji. Ipak, sve češće se razvijaju modernije verzije sa manje masnoće, kao i varijante sa povrćem i integralnim testom, prilagođene savremenijim navikama u ishrani.
Kao deo kulture i tradicije, burek se često povezuje sa druženjem, porodičnim okupljanjima i svakodnevicom srpskih gradova. Prema potrošačkim navikama, konzumira se najčešće uz jogurt i zauzima posebno mesto u pekarskoj industriji Srbije.
Burek je kroz istoriju prešao dug put od osmanske kuhinje do srpske gastronomske tradicije. Danas je neizostavno jelo u pekarama širom Srbije, a u gradovima poput Smederevske Palanke deo je svakodnevnog života i lokalnog identiteta. Spoj tradicije, ekonomskog značaja i kulturne vrednosti čini burek jednom od najprepoznatljivijih i najomiljenijih namirnica u zemlji.
Izvor:
Istorijski podaci iz dostupnih arhivskih publikacija, stručnih tekstova o gastronomiji i informacija pekarskih udruženja.
Autor teksta: Palanka info
